जळगाव जिल्ह्याची माहिती Jalgaon information in Marathi

या लेखात आपण जळगाव जिल्ह्याची माहिती Jalgaon information in Marathi हा लेख पाहणार आहोत. चलातर मग सुरुवात करूया.

जळगाव जिल्याची माहिती Jalgaon information in Marathi

जिल्ह्याचे नाव	जळगाव
तालुके	अमळनेर, एरंडोल, चाळीसगाव, चोपडा, जळगाव तालुका, जामनेर, धरणगाव, पाचोरा, पारोळा, दवड, भडगांव, भुसावळ, मुक्ताईनगर, यावल व रावेर.
भौगोलिक स्थान	२१° ०१′ ००″ N, ७५° ३४′ ००″ E
क्षेत्रफळ	११,७६५ चौरस किमी

जळगाव हे महाराष्ट्र राज्यातील एक मोठे शहर आहे. जळगाव शहर, जळगाव जिल्ह्याचे प्रशासकीय केंद्र, हे एक महत्त्वाचे कृषी व्यावसायिक केंद्र आहे. कापूस, खाद्यतेल, केळी, इ. बाजारपेठा आल्या असून, जळगाव सोन्याच्या बाजारपेठेसाठी प्रसिद्ध आहे. या प्रदेशातील सोने त्याच्या शुद्धतेसाठी प्रसिद्ध आहे. जळगावातील उद्योगांमध्ये ठिबक सिंचन, पाण्याचे पाइप, डाळ आणि कापड इत्यादींचा समावेश होतो.

जळगाव येथील उत्तर महाराष्ट्र विद्यापीठ, जैन इरिगेशन सिस्टीम्स लि. आणि गांधी संग्रहालय या सुप्रसिद्ध संस्था आहेत. जवळच जगप्रसिद्ध अजिंठा लेणी आहेत.

पूर्व खान्देश हे जळगाव जिल्ह्याचे पूर्वीचे नाव होते. जिल्ह्याच्या उत्तरेला मध्य प्रदेश, पूर्वेला बुलढाणा, आग्नेयेला जालना, दक्षिणेला औरंगाबाद, नैऋत्येस नाशिक आणि पश्चिमेस धुळे आहे. या भागातील केळी आणि कापूस विकसित करण्यासाठी ठिबक सिंचनाचा वापर केला जातो, जो भारतातील इतर शेतकऱ्यांसाठी एक नमुना आहे. जळगाव जिल्हा हा भारतातील केळी उत्पादक जिल्हा आहे.

जळगाव जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ ११,७०० चौरस किलोमीटर असून लोकसंख्या ३,६७९,९३६ आहे. जिल्ह्याच्या उत्तरेला सातपुडा पर्वत आणि दक्षिणेला अजिंठा पर्वतरांगा आहेत. जळगाव जिल्ह्यातील ज्वालामुखीच्या जमिनीवर कापूस पीक घेतले जाऊ शकते. जळगाव जिल्हा हा चहा, सोने, धान्य, कापूस आणि केळीचे प्रमुख व्यावसायिक केंद्र आहे. मराठी व्यतिरिक्त अहिराणी ही मराठीची बोलीभाषा इथे बोलली जाते. जिल्ह्यात सरासरी ६९० मिमी पाऊस पडतो.

तापी, पूर्णा, गिरणा, वाघूर आणि अंजनी या जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या आहेत.

बालकवी आणि बहिणाबाई चौधरी या थोर कवयित्रींचा जन्म जळगाव जिल्ह्यात झाला, ते साने गुरुजींचे जन्मस्थानही होते.

इतिहास

तुळाजीराव भोईटे या मराठी सरदाराने जळगावची स्थापना केली. साताऱ्याची स्थापना सरदार तुळाजीराव भोईटे यांनी केली. भोईटे घराण्याचे पूर्वज दुर्गोजीराव भोईटे हे छत्रपती शाहू महाराजांचे एकनिष्ठ अनुयायी होते, त्यांनी नशिराबाद आणि आसपासच्या प्रदेशासाठी महाराजांकडून देणगी मिळविली होती. जळगाववर प्रदीर्घ काळ भोईटांचे राज्य होते. जळगावात त्यांनी राजवाडा उभारला. तो वाडा आज भोईटे गडी म्हणून ओळखला जातो.

शेतीमध्ये महत्त्वाची पिके

गहू आणि बाजरीसह ज्वारी हे या भागातील महत्त्वाचे अन्नधान्य पीक आहे. कापूस हे जिल्ह्याचे प्रमुख नगदी पीक आहे. मुख्य तेलबिया पिके भुईमूग आणि तीळ आहेत, तर जळगाव परिसर केळी उत्पादनासाठी प्रसिद्ध आहे. जिल्ह्यात लिंबू, चिकू, टरबूज, द्राक्षे, पपई, बोर, मेहरूंची बोर, मोसंबी, सीताफळ आदी फळांचा समावेश होतो. जिल्ह्यात उडीद, चवळी, तूर, मटकी, मूग, हरभरा आदी कडधान्यांचे पीक घेतले जाते.

बाजारपेठ

जळगाव जिल्हा सोने आणि डाळींची प्रमुख बाजारपेठ आहे.

जळगाव जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळे

उनपदेव-सनपदेवा (चोपडा) परिसरातील गरम पाण्याचे झरे ही लोकप्रिय पर्यटन स्थळे आहेत.
ओंकारेश्वर मंदिर (जळगाव शहर) चाळीसगाव तालुक्यातील काली मठ आणि गंगाश्रम संत चांगदेव मंदिर अमळनेर श्री पद्मालय, एरंडोल (दोन गणेशपीठांचा भाग)
चाळीसगाव तालुक्यातील पाटणादेवी (महान गणितज्ञ भास्कराचार्य यांचे जन्मस्थान आणि पाटणादेवी देवस्थान)
पारोळ्यातील भुईकोट किल्ला
पाल (रावेर तालुका)- थंड हवेचे ठिकाण
वढोडा येथील फरकंडे प्राचीन मच्छिंद्रनाथ मंदिर
मनुदेवी मंदिर
संत मुक्ताबाई मंदिर
मानोरा भुईकोट किल्ला अमळनेर
भुईकोट किल्ला यावल (मुक्ताईनगर)

लक्षणीय उद्योग आणि औद्योगिक क्षेत्रे

जिनिंग आणि प्रेसिंग, साखर कारखाने, रेशीम कापड उत्पादन, वनस्पती तूप आणि तेल गिरण्या, वरणगाव आणि भुसावळ शस्त्रास्त्र निर्मिती, अन्न प्रक्रिया क्षेत्र, इ.

जळगाव, चाळीसगाव, भुसावळ, पाचोरा, वरणगाव, अमळनेर, आणि एरंडोल हे औद्योगिक क्षेत्र आहेत.

लोखंडी रस्ते वाहतूक व्यवस्था

मुंबई, नागपूर, नवी दिल्ली, कोलकाता, अलाहाबाद आणि चेन्नई या प्रमुख भारतीय शहरांशी रेल्वे कनेक्शन असलेले जळगाव हे जिल्ह्यातील एक महत्त्वाचे रेल्वे जंक्शन आहे. भुसावळ, चाळीसगाव, आणि पाचोरा हे जिल्ह्यातील इतर रेल्वे कनेक्शन आहेत, भुसावळ रेल्वे स्टेशन हे महाराष्ट्रातील सर्वात मोठे आहे.

विमानतळ

जळगावला विमानतळ असून अलीकडेच प्रवासी विमाने उडवण्याची परवानगी देण्यात आली आहे.

रस्ते

राष्ट्रीय महामार्ग क्र. 6 (सुरत-धुळे-एदलाबाद-नागपूर) जळगाव शहरातून निघतो. राज्य महामार्ग जिल्ह्याच्या प्रमुख शहरांना देखील जोडतात.

ह्या लेखात काही त्रुटि असल्यास आम्हाला कमेन्ट बॉक्स मध्ये कळवा.

तर मित्रांनो तुम्हाला जळगाव जिल्ह्याची माहिती Jalgaon information in Marathi लेख कसा वाटला आम्हाला कमेन्ट मध्ये नक्की कळवा. आणि हा लेख तुम्हाला आवडल्यास तुमच्या मित्रांना नक्की share करा, जेणेकरून त्यांनाही मदत होईल. धन्यवाद